Spadki

Spadek

Majątek, prawa i obowiązki zmarłego przechodzące na spadkobierców z chwilą śmierci (otwarcia spadku).

Zobacz też

• Co wchodzi w skład spadku

Otwarcie spadku

Moment śmierci spadkodawcy – od tej chwili liczy się większość terminów i ustala skład spadku.

Dziedziczenie ustawowe

Wejście do dziedziczenia według kodeksowej kolejności, gdy nie ma ważnego testamentu lub nie obejmuje on całości.

Zobacz też

• Kolejność dziedziczenia

Dziedziczenie testamentowe

Dziedziczenie według woli spadkodawcy wyrażonej w ważnym testamencie (z zastrzeżeniem praw do zachowku).

Zobacz też

• Testament a zachowek

Kolejność dziedziczenia

Krąg spadkobierców ustawowych (małżonek, zstępni, rodzice, rodzeństwo itd.) i ich udziały.

Zobacz też

• Kto dziedziczy i w jakiej kolejności

Stwierdzenie nabycia spadku

Postanowienie sądu potwierdzające, kto i w jakich udziałach nabył spadek; alternatywą jest akt notarialny.

Zobacz też

• Procedura dziedziczenia

Akt poświadczenia dziedziczenia

Notarialny odpowiednik sądowego stwierdzenia nabycia; szybciej, jeśli zgodni spadkobiercy i jasny stan prawny.

Testament

Jednostronne rozrządzenie majątkiem na wypadek śmierci (własnoręczny, notarialny, szczególne formy).

Zobacz też

• Kiedy testament jest nieważny

Nieważność testamentu

Gdy sporządzono go z naruszeniem formy, pod przymusem, w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji.

Wydziedziczenie

Pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku w testamencie z ważnych ustawowych przyczyn (np. rażące zaniedbywanie obowiązków rodzinnych).

Zapis zwykły

Rozrządzenie, które zobowiązuje spadkobiercę do świadczenia na rzecz zapisobiercy (np. wydanie rzeczy, kwoty).

Zapis windykacyjny

Rozrządzenie notarialne powodujące przejście konkretnego prawa na zapisobiercę z chwilą śmierci (np. mieszkanie, udział w spółce).

Polecenie

Nałożenie na spadkobiercę/zapisobiercę obowiązku określonego działania (np. opieka nad grobem) bez przysporzenia.

Zrzeczenie się dziedziczenia

Umowa z przyszłym spadkodawcą (u notariusza) wyłączająca z dziedziczenia jego i zstępnych w określonym zakresie.

Zachowek

Pieniężne roszczenie najbliższych (zstępni, małżonek, rodzice) gdy zostali pominięci lub dostali za mało względem udziału ustawowego.

Zobacz też

• Zachowek – kompendium
• Jak wyliczyć zachowek

Substrat zachowku

Podstawa obliczeń: czysta wartość spadku powiększona o doliczane darowizny i zapisy windykacyjne.

Darowizny doliczane do zachowku

Wartości przekazane za życia (w określonych terminach i wyjątkach) dolicza się do substratu, by nie zaniżać zachowku.

Zobacz też

• Darowizny a spadek

Zachowek przeciwko obdarowanemu

Gdy spadkobiercy nie zaspokoją zachowku, uprawniony może żądać uzupełnienia od obdarowanych w kolejności ustawowej.

Przedawnienie roszczenia o zachowek

Co do zasady 5 lat (liczone od ogłoszenia testamentu lub otwarcia spadku przy dziedziczeniu ustawowym).

Zobacz też

• Przedawnienie zachowku – praktycznie

Zaliczenie darowizn na schedę

Darowizny dla spadkobierców ustawowych często zalicza się na ich udział, aby wyrównać przysporzenia.

Przyjęcie spadku

Oświadczenie spadkobiercy: wprost (pełna odpowiedzialność) albo z dobrodziejstwem inwentarza (do wartości stanu czynnego).

Odrzucenie spadku

Całkowita rezygnacja z dziedziczenia – wchodzi następna osoba w kolejności. Częste przy dużych długach.

Zobacz też

• Jak odrzucić spadek

Przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza

Domyślny wariant: odpowiedzialność za długi do wartości ustalonego majątku spadkowego (spisu lub wykazu).

Długi spadkowe

Zobowiązania zmarłego (np. kredyty, podatki) oraz koszty pogrzebu, postępowania, wykonania poleceń.

Odpowiedzialność za długi spadkowe

Zależna od sposobu przyjęcia spadku; po dziale – każdy odpowiada według przyznanych składników.

Dział spadku

Podział majątku między spadkobierców (umownie u notariusza lub sądownie). Możliwa spłata/dopłata.

Zobacz też

• Dział spadku – poradnik

Dział spadku – umowny

Wszyscy zgodni co do składu i podziału; nieruchomości – forma aktu notarialnego.

Dział spadku – sądowy

Gdy brak zgody; sąd ustala skład, wartości i dokonuje podziału, może orzec spłaty.

Zabezpieczenie spadku

Środki tymczasowe (np. spis inwentarza, pieczęcie) w celu ochrony majątku do czasu działu/sporu.

Kurator spadku

Powołany, gdy nieznani spadkobiercy lub brak osoby do zarządu; dba o zachowanie majątku.

Masa spadkowa

Aktywa i pasywa zmarłego z wyłączeniami (np. prawa ściśle osobiste). Podstawa do ustalania udziałów.

Zobacz też

• Skład spadku – co wchodzi

Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci

Bank wypłaca wskazanym osobom środki z rachunku poza spadkiem (do limitu ustawowego); wpływa na zachowek.

Zobacz też

• Dyspozycja wkładem – omówienie

Rachunek maklerski i polisy

Instrumenty finansowe i świadczenia z polis zwykle wchodzą do spadku, chyba że wskazano uposażonego (polisa) – wtedy poza spadkiem.

Służebność mieszkania

Prawo dożywotniego zamieszkiwania – obniża wartość rynkową nieruchomości w dziale i przy zachowku.

Zobacz też

• Zniesienie służebności mieszkania

Umowa dożywocia a spadek

Przeniesienie własności w zamian za utrzymanie – co do zasady nie dolicza się jak darowizny, ale wpływa na schedę i spory rodzinne.

Niegodność dziedziczenia

Wyłączenie osoby od dziedziczenia (np. ciężkie przestępstwo wobec spadkodawcy, ukrycie testamentu) – orzeka sąd.

Spadek po konkubencie

Brak dziedziczenia ustawowego – konieczny testament lub roszczenia z innej podstawy (np. nakłady).

Zobacz też

• Spadek po konkubencie – podstawy

Zbycie spadku

Sprzedaż udziału w spadku lub całego spadku na podstawie umowy (zwykle w formie aktu notarialnego).

Koszty i podatek od spadków

Opłaty sądowe/notarialne i podatek od spadków i darowizn (zwolnienia dla najbliższych po zgłoszeniu).

Zobacz też

• Podatek od spadków – skrót
• Jak ustalić majątek zmarłego

Kluczowe terminy w spadkach

Na oświadczenie o przyjęciu/odrzuceniu spadku – 6 miesięcy od dowiedzenia się o tytule powołania; zachowek – co do zasady 5 lat.