Jak ustanowić dyspozycje wkładem na wypadek śmierci?
Posiadacz indywidualnego rachunku bankowego, takich jak rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy, konto oszczędnościowe czy rachunek terminowy lokaty oszczędnościowej, ma możliwość ustanowienia dyspozycji wkładem na wypadek śmierci. Ta dyspozycja ma na celu zagwarantowanie wypłaty określonej kwoty pieniędzy z rachunku bankowego w razie śmierci posiadacza rachunku. Beneficjentami takiej dyspozycji mogą być najbliżsi krewni posiadacza rachunku tj. małżonek, wstępni, zstępni lub rodzeństwo. Zazwyczaj nie jest możliwe złożenie dyspozycji na rzecz osoby spoza najbliższej rodziny ani na rzecz osoby prawnej. Dyspozycja taka musi być zapisana w formie pisemnej, a beneficjent musi być precyzyjnie określony – należy podać informacje takie jak imię, nazwisko, stopień pokrewieństwa, miejsce zamieszkania oraz numer PESEL lub dowodu osobistego. Posiadacz rachunku może ustalić kwotę dyspozycji na różne sposoby, na przykład jako całość środków znajdujących się na rachunku w chwili śmierci lub w momencie dokonywania dyspozycji. Może to być także określony procent całej kwoty lub precyzyjnie określona suma, która zostanie przekazana na rzecz beneficjentów.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci może być w każdym czasie przez posiadacza rachunku zmieniona lub odwołana na piśmie.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci a testament
Zgodnie z art. 941 ustawy Kodeks cywilny rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament. Wskazuje się, iż dyspozycja wkładem na wypadek śmierci jest zbliżona do testamentu i stanowi jednocześnie wyjątek od wyżej wskazanej zasady wyłączności rozrządzenia majątkowego na wypadek śmierci przez testament. Podobnie jak w przypadku testamentu, tak również w przypadku zapisu bankowego dyspozycja późniejsza wkładcy uchyla dyspozycję wcześniejszą. Zatem w przypadku, gdy wkładca posiadając kilka rachunków bankowych w kilku różnych bankach, wyda najpierw dyspozycję w jednym banku, a następnie w innym, dyspozycja późniejsza uchyli wcześniejszą, nawet jeśli wkładca nie cofnie dyspozycji pierwotnej.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci a zachowek
Kontrowersje budzi zagadnienie dotyczące uwzględniania przy obliczaniu zachowku kwot wypłaconych na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci. Stosownie do art. 991 § 1 ustawy Kodeks cywilny zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału. Przeważa stanowisko, że kwoty wynikające z dyspozycji wkładem na wypadek śmierci należy uwzględnić przy obliczaniu zachowku. Wskazuje się, iż sytuacja beneficjenta zapisu bankowego jest identyczna z sytuacją obdarowanego. Odmienne stanowisko, o charakterze postulatywnym, sprowadza do propozycji uściślenia przepisów ustawy Prawo bankowe, prowadzącego do wskazania, iż do dyspozycji wkładem na wypadek śmierci nie mają zastosowania przepisy ustawy kodeksu cywilnego.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci daje możliwość wyboru, kto ma być uprawniony do środków bankowych po śmierci i w jakich proporcjach. Istotne jest, aby pamiętać o aktualizacji dyspozycji w razie zmiany sytuacji życiowej czy rodzinnej.
