Czy umowa kredytu to umowa wzajemna? SN zadał pytanie TSUE.

Orzecznictwo w sprawach umów frankowych, choć jest dosyć ukształtowane i sądy orzekają na korzyść Frankowiczów, ciągle pozostawia pewne kwestie niewyjaśnione. Jednym z elementów całej układanki jest wyjaśnienie wątpliwości dotyczących ewentualnej wzajemności kredytu bankowego. Podnoszone zarzuty zatrzymania przez banki skutkować może pozbawieniem części odsetek od żądanej kwoty w pozwie złożonym przeciwko bankowi. Zatem czy umowa kredytu to umowa wzajemna i co to oznacza dla osób posiadających kredyty we frankach i innych walutach obcych?

Czy kredyt to umowa wzajemna czy dwustronnie zobowiązująca, lecz nie wzajemna?

Odpowiedź na powyższe pytania ma dosyć istotne skutki dla realizacji wyroków w tzw. sprawach frankowych. Generalną zasadą jest to, ze w przypadku uznania umowę za nieważną bank zobowiązany jest zwrócić całość wpłacanych przez kredytobiorców świadczeń z tytułu wykonywania umowy wraz z odsetkami za opóźnienie. Jeżeli uznać umowę kredytu za umowę wzajemną, to zgodnie z art. 496 k.c. jeżeli wskutek odstąpienia od umowy strony mają dokonać zwrotu świadczeń wzajemnych, każdej z nich przysługuje prawo zatrzymania, dopóki druga strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot.

W przypadku skutecznego podniesienia zarzutu zatrzymania w trakcie procesu odsetki co do kwoty objętej tym zarzutem przestają być naliczane, a sama kwota podlegać będzie zwrotowi tylko w przypadku, gdy druga strona zaofiaruje zwrot świadczenia przysługującego bankowi. W praktyce wystarczy rozliczyć się z bankiem poprzez kompensatę, albowiem i tak należy zwrócić udostępniony kapitał. Niemniej zatrzymanie świadczeń skutkuje pozbawieniem odsetek, co biorąc pod uwagę ich wysokość, obniża finalnie wartość korzyści wynikających z prowadzenia sprawy przeciwko bankowi. W przypadku, gdyby uznać, że umowa kredytu jest umową dwustronnie zobowiązującą, ale nie wzajemną, to zarzut zatrzymania stronom nie przysługuje.

Sąd Najwyższy zadał pytanie TSUE czy kredyt to umowa wzajemna.

Kwestia charakteru umowy kredytu jest rozpatrywana przez SN w ramach sprawy III CZP 126/22. W związku z wątpliwościami zadał on pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej:

Czy art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. Urz. UE L 95, s. 29) należy interpretować w ten sposób, że w razie niemożności dalszego obowiązywania umowy kredytu jako umowy wzajemnej, po wyeliminowaniu z niej nieuczciwych warunków, nie stoją one na przeszkodzie stosowaniu, względnie nie ograniczają stosowania przepisów prawa krajowego, takich jak art. 496 w związku z art. 497 k.c. (prawo zatrzymania – ius retentionis), zezwalających sądowi – na skutek podniesienia zarzutu przez pozwaną instytucję kredytową w postępowaniu z powództwa konsumenta – na zastrzeżenie w wyroku uwzględniającym roszczenie restytucyjne konsumenta o zwrot kwoty zapłaconej w wykonaniu nieważnej umowy kredytu, że spełnienie tego świadczenia przez instytucję kredytową nastąpi wtedy, gdy konsument zaofiaruje zwrot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy albo zabezpieczy spełnienie tego świadczenia?

Należy teraz oczekiwać na rozstrzygnięcie tej kwestii przez TSUE. Należy jednak wskazać, że Rzecznik Finansowy stoi na stanowisku, iż stronom umowy kredytu nie przysługuje zarzut zatrzymania, albowiem kredyt nie jest umową wzajemną. Kancelaria podziela stanowisko RF w tym zakresie. Jeśli natomiast porównamy orzeczenia sądów powszechnych, to należy dojść do przeświadczenia, że są one różne. Stąd wyjaśnienie tego zagadnienia prawnego jest istotne dla Frankowiczów.