Renta górnicza stanowi świadczenie pieniężne przysługujące pracownikowi kopalni po przepracowaniu określonego czasu na stanowiskach wymienionych w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1994 roku, który uległ wypadkowi w pracy lub na skutek choroby zawodowej nie jest zdolny do dalszego wykonywania zawodu. Wymienione zawody zaliczane przez ustawodawcę do tzw. “pracy górniczej” uprawniają do czerpania pewnych przywilejów w postaci renty górniczej czy wcześniejszej emerytury.
Kto wykonuje “pracę górniczą”?
Za pracę górniczą uważa się, zgodnie z art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zatrudnienie pod ziemią w kopalniach węgla, rud, kruszców, surowców ogniotrwałych, glin szlachetnych, kaolinów, magnezytów, gipsu, anhydrytu, soli kamiennej i potasowej, fosforytów oraz barytu; pod ziemią i przy głębieniu szybów w przedsiębiorstwach budowy kopalń określonych w pkt 1 oraz pod ziemią w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących dla tych kopalń roboty górnicze lub przy budowie szybów.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 sierpnia 2012 roku (III AUa 2749/11) “stanowiska pracy górniczej wymienione są enumeratywnie w załączniku nr 2 do rozporządzenia w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty. Żadne inne stanowiska pracy za pracę górniczą uznane być nie mogą.” Wyklucza to możliwość zaliczenia do definicji pracy górniczej przez ubezpieczyciela czy też sąd innych stanowisk nie będących wymienione w rozporządzeniu.
Jakim rodzajem pracy jest “praca górnicza”?
Dla ustalenia czy dane stanowisko klasyfikuje się do definicji “pracy górniczej” należy określić na jakim sprzęcie pracował i jakie czynności wykonywał w jakim miejscu pracy. Elementy te są istotne do ustalenia czy można zaliczyć wykonywany zawód do pracy w wymiarze półtorakrotnym, a co za tym idzie do przyznania mu ustawowych przywilejów emerytalnych czy rentowych. Jak zostało przedstawione w wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 16 lutego 2022 roku (sygn. akt: III AUa 748/11) “nie ma również decydującego znaczenia dokonana przez pracodawcę kwalifikacja zajmowanego przez pracownika stanowiska pracy, jak i ewentualna zmiana tej kwalifikacji na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej. O uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu omawianych przepisów nie decyduje bowiem treść wymienionych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika.”
Renta górnicza a renta wyrównawcza?
Renta wyrównawcza jest naprawieniem szkody przejawiającym się wyrównaniem różnicy pomiędzy kwotą wynagrodzenia jakie pracownik otrzymywał przed szkodą, a zarobkami, które faktycznie otrzymuje lub potencjalnie może otrzymywać już po jej wystąpieniu. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 czerwca 2017 r. (Sygn. akt: VI ACa 371/16) “Konieczne jest w tym zakresie (ustalania wysokości wynagrodzenia i renty) odwołanie się do hipotetycznego przebiegu zdarzeń, a ustalenia w na tej płaszczyźnie mogą być dokonywane jedynie w pewnym przybliżeniu.” Oznacza to, że sąd rozpatruje każdą sprawę indywidualnie i w swym osądzie decyduje o wysokości kwoty należnej na podstawie wielu zmiennych.
Komu przysługuje renta wyrównawcza?
Uprawnionym do ubiegania się o rentę wyrównawczą są pracownicy, którzy na skutek choroby zawodowej utracili choćby częściowo zdolność do wykonywanej pracy, a otrzymywana renta odbiega od zarobków otrzymywanych przed wystąpieniem szkody. Do grupy uprawnionych, zaliczają się także ci pracownicy, którzy z powodu pogarszającego się stanu zdrowia zostali przeniesieni na inne (słabiej opłacane stanowisko).
Czym jest renta wyrównawcza dla pracowników i byłych pracowników kopalń?
Należy również pamiętać o ustawie z dnia 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, niedawno nowelizowanej, według której uprawnionymi do renty wyrównawczej są również pracownicy i byli pracownicy kopalń postawionej w stan likwidacji przed dniem 1 stycznia 2019 r. oraz w okresie od dnia 1 grudnia 2021 r. do dnia 31 grudnia 2023 r., wchodzącej w skład przedsiębiorstwa, zajmującego się likwidacją kopalń. Renty takie są wypłacane z dotacji budżetowych tego przedsiębiorstwa, na podstawie wyroku sądowego, ugody zawartej przed sądem albo ugody zawartej między kopalnią a pracownikiem lub byłym pracownikiem.
