Roszczenia związane z ustaleniem nieistnienia umowy kredytowej stają się coraz częstszym elementem sporów sądowych, szczególnie w kontekście kredytów walutowych i tzw. kredytów frankowych. W ramach tego typu postępowań kluczowe znaczenie ma wykazanie interesu prawnego przez stronę wnoszącą pozew. W artykule wyjaśniono, czym jest interes prawny, jakie warunki musi spełniać oraz jakie mogą być konsekwencje jego braku.
Czym jest interes prawny w kontekście ustalenia nieistnienia umowy?
Interes prawny to kluczowy element, który strona musi wykazać, aby skutecznie wnieść pozew o ustalenie nieistnienia umowy kredytowej. Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, żądanie ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego może zostać wniesione tylko wtedy, gdy strona wykaże, że posiada interes prawny w takim ustaleniu. Oznacza to, że strona musi udowodnić, iż orzeczenie sądu o nieistnieniu umowy jest konieczne do ochrony jej praw i interesów.
Przykładami sytuacji, w których interes prawny może być uznany za istniejący, są:
- Gdy istnieje niepewność co do ważności umowy kredytowej,
- Gdy strona chce zapobiec negatywnym konsekwencjom wynikającym z kontynuacji umowy, której istnienie jest wątpliwe,
- Gdy brak ustalenia nieistnienia umowy może prowadzić do roszczeń lub działań ze strony banku, które mogłyby zaszkodzić interesom strony wnoszącej pozew.
Jakie są przesłanki ustalenia nieistnienia umowy kredytowej?
Aby sąd mógł uznać, że umowa kredytowa nie istnieje, musi zostać spełnionych kilka istotnych przesłanek. Do najważniejszych należą:
Brak zgody stron na zawarcie umowy
Umowa kredytowa nie może istnieć, jeśli brakowało zgody jednej ze stron na jej zawarcie. Przykładem może być sytuacja, w której jedna ze stron nie była świadoma istotnych warunków umowy lub została wprowadzona w błąd.
Umowa kredytowa może zostać uznana za nieważną, jeśli zawierała nieuczciwe klauzule, nie spełniała wymogów formalnych lub była sprzeczna z obowiązującym prawem. W przypadku kredytów frankowych sądy często uznają za nieważne niektóre klauzule walutowe, co prowadzi do ustalenia, że cała umowa jest nieważna.
Brak świadczenia jednej ze stron
Umowa kredytowa zakłada wzajemne zobowiązania stron. Jeśli jedna ze stron nie spełniła swojego zobowiązania (np. bank nie wypłacił środków kredytowych), umowa może zostać uznana za nieistniejącą.
Jakie są konsekwencje braku interesu prawnego?
Brak interesu prawnego w żądaniu ustalenia nieistnienia umowy kredytowej może prowadzić do oddalenia powództwa przez sąd. To oznacza, że nawet jeśli umowa kredytowa faktycznie nie istnieje, sąd nie będzie mógł orzec o tym fakcie, jeśli strona nie wykaże, dlaczego takie ustalenie jest konieczne dla ochrony jej praw.
Konsekwencje braku interesu prawnego mogą być dotkliwe dla strony wnoszącej pozew, zwłaszcza jeśli kontynuacja umowy kredytowej prowadzi do obciążeń finansowych lub innych negatywnych skutków. Dlatego tak ważne jest dokładne przygotowanie argumentacji dotyczącej interesu prawnego, zanim sprawa trafi do sądu.
Na szczęście kwestia istnienia interesu prawnego została rozstrzygnięta przez Sąd Najwyższy i wskazuje się, że kredytobiorcy przysługuje takie roszczenie niezależnie od posiadania roszczenia o zapłatę. Przykładem może być ostatnie postanowienie SN z dnia 18 września 2024 r. w sprawie o sygnaturze I CSK 2032/23.
Jak może pomóc adwokat w sprawie ustalenia nieistnienia umowy kredytowej?
Adwokat odgrywa kluczową rolę w postępowaniach dotyczących ustalenia nieistnienia umowy kredytowej, pomagając stronom w wykazaniu interesu prawnego oraz przygotowaniu argumentacji prawnej. Pomoc adwokata może obejmować:
- Analizę umowy kredytowej: Adwokat pomoże przeanalizować zapisy umowy kredytowej pod kątem jej zgodności z prawem oraz wykazania ewentualnych nieprawidłowości, które mogą prowadzić do jej unieważnienia.
- Przygotowanie pozwu: Adwokat przygotuje pozew, uwzględniając wszystkie niezbędne elementy, w tym wykazanie interesu prawnego. Skuteczna argumentacja w tym zakresie jest kluczowa dla powodzenia sprawy.
- Reprezentację w sądzie: Adwokat będzie reprezentować klienta w sądzie, dbając o prawidłowy przebieg postępowania oraz skuteczne przedstawienie dowodów i argumentów na rzecz ustalenia nieistnienia umowy.
Ustalenie nieistnienia umowy kredytowej może być skomplikowanym procesem, wymagającym specjalistycznej wiedzy prawnej. Z pomocą doświadczonego adwokata możliwe jest skuteczne dochodzenie swoich praw i uniknięcie negatywnych skutków wynikających z kontynuacji wątpliwej umowy.
Jeśli potrzebujesz pomocy skontaktuj się z Naszą Kancelarią.
