Jedną z podstawowych zasad postępowania karnego jest domniemanie niewinności. Jak wskazuje kodeks oskarżonego uważa się nie za niewinnego, dopóki wina jego nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem. Jednym z gwarantów, aby ta zasada była respektowana, jest obrońca w sprawach karnych. Kto i kiedy może go ustanowić i jakie możliwości daje oskarżonemu skorzystanie z pomocy adwokata?
Jaka jest rola procesowa obrońcy w sprawach karnych?
Zgodnie z art. 6 kodeksu postępowania karnego oskarżonemu przysługuje prawo do obrony, w tym prawo do korzystania z pomocy obrońcy, o czym należy go pouczyć. Przede wszystkim obrońca może działać wyłącznie na korzyść oskarżonego, a jego udział w postępowaniu nie wyłącza samodzielnego działania osoby oskarżonej. Generalną zasadą jest, że ustanowiony w sprawie obrońca podejmuje wszystkie czynności mające na celu zabezpieczenie interesów swojego klienta. Aby móc wykonywać tego obowiązki obrońca w sprawach karnych ma uprawnienia, dzięki którym można określić go jako samodzielny podmiot procesowy. Polega to przede wszystkim na możliwości udziału we wszelkich czynnościach procesowych związanych z danym postępowaniem (np. przesłuchanie oskarżonego).
Obrońca w sprawach karnych – kto może go ustanowić?
Co do zasady obrońcę ustanawia sam oskarżony (podejrzany). Niemniej są takie sytuacje, gdy jest to niemożliwe (np. pobyt w areszcie tymczasowym). W takich okolicznościach do czasu ustanowienia obrońcy przez oskarżonego pozbawionego wolności, obrońcę może ustanowić inna osoba, o czym niezwłocznie zawiadamia się oskarżonego. W praktyce takiego obrońce w sprawie karnej może ustanowić żona, brat czy kolega oskarżonego. Obrońca może zostać także wyznaczony z urzędu przez właściwy sąd. Niezależnie od sposobu powołania adwokata wyznaczonego do obrony uprawniony on jest do działania w całym postępowaniu, nie wyłączając czynności po uprawomocnieniu się orzeczenia, jeżeli nie zawiera ograniczeń.
