Klauzule abuzywne w umowach frankowych

Kwestie kredytów indeksowanych i denominowanych do walut obcych, najczęściej CHF, są przedmiotem wielu postępowań sądowych. Jako główną podstawą wytoczonych powództw wskazywane są zawarte w takich umowach kredytowych postanowienia niedozwolone. Klauzule abuzywne w umowach frankowych umożliwiają unieważnienie takiego kredytu i uwolnienie się od toksycznego produktu. Niniejszy artykuł wskazuje na te zapisy w najpopularniejszych kredytach zaciąganych przez konsumentów.

Klauzule abuzywne w umowach frankowych – kredyty indeksowane

Umowe indeksowane (waloryzowane) to takie, gdzie kwota kredytu wyrażona jest w złotówkach, a saldo jest ustalane po wypłacie całości kredytu lub transzy. Wtedy kredytobiorca dowiadywał się ile franków będzie musiał spłacić. W umowach mBanku można wyróżnić postanowienia, które skutkują unieważnienie całej umowy. Pierwsze dotyczy uruchomienia kredytu i przeliczenia udzielonego kapitału w złotówkach na franki szwajcarskie: § 1 ust. 3a w zw. § 7 ust. 1 umowy:

„Kwota kredytu wyrażona w walucie waloryzacji na koniec dnia (…) według kupna waluty z tabeli kursowej BRE Banku S.A. wynosi (…) CHF. Kwota niniejsza ma charakter informacyjny i nie stanowi zobowiązania Banku. Wartość kredytu wyrażona w walucie obcej w dniu uruchomienia kredytu, może być różna od podanej w niniejszym punkcie.”

„mBank udziela Kredytobiorcy na jego wniosek Kredytu hipotecznego przeznaczonego na cel określony w § 1 ust. 1 zwanego dalej Kredytem, w kwocie określonej w § 1 ust. 2, waloryzowanego kursem kupna waluty w CHF wg tabeli kursowej BRE Banku S.A. z dnia i godziny uruchomienia Kredytu/transzy Kredytu.

Co się tyczy samych spłat, to wadliwy jest zapis § 11 ust. 4:

„Raty kapitałowo-odsetkowe oraz raty odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej BRE Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50.”

Również w umowach Getin Bank, Raiffeisen Bank International (EFG Ergasias – Polbank) czy Banku Millennium można znaleźć bardzo podobne treściowo zapisy. Należy wskazać, że wszystkie te postanowienia są przez sądy w uznawane za klauzule abuzywne, a same umowy unieważnianie. I odpowiednio Getin Bank przy wypłacie: § 9 ust. 2 umowy:

„W dniu wypłaty kredytu lub każdej transzy kredytu kwota wypłaconych środków będzie przeliczna do CHF według kursu kupna walut określonego w Tabeli Kursów- obowiązującego w dniu uruchomienia środków.”

oraz przy spłacie § 10 ust. 3 umowy:

„Wysokość zobowiązania będzie ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w CHF – po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych” do CHF obowiązującego w dniu spłaty.”

Bardzo podobnie wygląda sytuacja w Banku Millennium. Klauzule abuzywne w umowach frankowych tego banku znajdują się odpowiednio w § 2 ust. 2 i § 7 ust. 1 umowy Wymieniony powyżej Raiffeisen Bank International (kredyty po EFG Ergasias – Polbank) o tyle różni, że postanowienia klauzule abuzywne nie są zlokalizowane w umowie frankowej, a regulaminie stanowiącym integralną część tej umowy. I tak klauzula dotycząca wypłaty znajduje się w § 7 ust. 4 regulaminu:

„W przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej, wypłata kredytu następuje w złotych według kursu nie niższego niż kurs kupna zgodnie z Tabelą obowiązującą w momencie wypłaty środków z kredytu. W przypadku wypłaty kredytu w transzach, stosuje się kurs nie niższy niż kurs kupna zgodnie z Tabelą obowiązującą w momencie wypłaty poszczególny transz. Saldo zadłużenia z tytułu kredytu wyrażone jest w walucie obcej i obliczane jest według stosowanego przy uruchomieniu kredytu. W przypadku wypłaty kredytu w transzach, saldo zadłużenia z tytułu kredytu obliczane jest według kursów stosowanych przy wypłacie poszczególnych transz. Aktualnie saldo zadłużenia w walucie kredytu Kredytobiorca otrzymuje listowanie w przypadku postanowień § 11.”

Spłatę natomiast i jej nieuczciwe warunki opisano w § 9 ust. 2 pkt 1) regulaminu:

W przypadku kredytów do waluty indeksowanych do waluty obcej: 1) raty kredytu podlegające spłacie wyrażone są w walucie obcej i w dniu wymagalności raty kredytu pobierane są z rachunku bankowego, o którym mowa w ust. 1, według kursu sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w Banku na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu;

Klauzule abuzywne w umowach frankowych -kredyty denominowane

Umowy typu denominowanego to takie, gdzie kwota kredytu jest wyrażona w CHF, a wartość środków w złotówkach ustalana jest przy uruchomieniu kredytu i transzy. Wtedy też kredytobiorca dowiadywał się ile faktycznie złotówek dostanie. Najpopularniejszym kredytem tego typu jest Własny Kąt Hipoteczny oferowany przez PKO BP. Było kilka wariantów umowy, a poniższy opis dotyczy umów oferowanych do 2007 roku. Umowy nowsze były podzielone na cześć szczególną oraz część ogólną i to w tej drugiej (COU) trzeba szukać analogicznych postanowień. § 4 ust. 2 umowy dotyczy wypłaty kredytu:

„W przypadku wypłaty kredytu albo transzy w walucie polskiej, stosuje się kurs kupna dla dewiz obowiązujący w PKO BP SA w dniu realizacji zlecenia płatniczego, według aktualnej tabeli kursów.”

§ 22 ust. 2 umowy dotycząca spłaty:

„W przypadku dokonywania spłat zadłużenia Kredytobiorcy z: 1). ROR – środki z rachunku będą pobierane w walucie polskiej w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu lub raty spłaty kredytu w walucie wymienialnej, w której udzielony jest kredyt, przy zastosowaniu kursu sprzedaży dla dewiz, obowiązującego w PKO BP SA w dniu, o którym mowa w § 7 ust. 5 CSU, według aktualnej Tabeli kursów.”

Bardzo podobne zapisy znaleźć można w kredytach Nordea Habitat. Klauzule abuzywne w umowach frankowych tego banku (teraz PKO BP S.A.) znajdują się w części ogólnej: § 1 ust. 2 COU:

„W przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej, kwota kredytu w złotych zostanie określona poprzez przeliczanie kwoty wyrażonej w walucie, w której kredyt jest denominowany na złote, według kursu kupna tej waluty, zgodnie z Tabelą kursów z dnia uruchomienia środków.”

§ 15 ust. 7 COU:

W przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej:

1/ harmonogram spłat kredytu wyrażone jest walucie, w której kredyt jest denominowany 2/ spłata następuje w złotych, w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej, 3/ do przeliczeń wysokości rat kapitałowo-odsetkowych spłacanego kredytu stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według Tabeli kursów z dnia spłaty.”